Κάμπιες Πεύκου

ΠΙΤΥΟΚΑΜΠΗ / ΚΑΜΠΙΑ ΤΩΝ ΠΕΥΚΩΝ (Thaumetopoea pityocampa)

Η πιτυοκάμπη ή κάμπια των πεύκων είναι ένας σημαντικός εχθρός των πεύκων. Οι ζημιές που προκαλεί στα πεύκα είναι κυρίως αισθητικής φύσεως, ενώ παράλληλα μειώνει την ετήσια ανάπτυξη της φυλλικής επιφάνειας των πεύκων κατά 20-45%. Σε συνδυασμό όμως με άλλες ασθένειες & προσβολές από έντομα δύναται να ξεράνει μικρής ηλικίας πεύκα. Εκτός από τις ζημιές στα πεύκα, προκαλεί αλλεργίες στον άνθρωπο, μέσω τριχιδίων που εκτοξεύει όταν νιώσει ότι απειληθεί, τα οποία περιέχουν αλλεργιογόνες ουσίες. Η επιστημονική ονομασία του εντόμου είναι Thaumetopoea pityocampa(γένος & είδος), της οικογένειας Thaumetopoeidae και της τάξης Lepidoptera. Προσβάλλει αποκλειστικά τα πεύκα και κάποια είδη κέδρου.

ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΕΝΤΟΜΟΥ

Τα στάδια, από τα οποία διέρχεται το έντομο, είναι τέσσερα: αυγό , προνύμφη (κάμπια) , νύμφη (χρυσαλλίδα) και ακμαίο έντομο (πεταλούδα). Έχει μια γενιά το χρόνο (δηλαδή τα στάδια του βιολογικού κύκλου ολοκληρώνονται μόνο μια φορά ανά έτος).

Το στάδιο, στο οποίο το έντομο είναι επιβλαβές για τα πεύκα, αλλά και τον άνθρωπο(με τη μορφή αλλεργιών), είναι εκείνο της προνύμφης (κάμπιας).

Οι προνύμφες (κάμπιες) έχουν μήκος περίπου 40 χιλιοστά, φέρουν τριχίδια μετά το 2ο-3ο προνυμφικό στάδιο και έχουν μαύρο χρωματισμό με οριζόντιες κίτρινες γραμμές, ενώ στις πλαϊνές πλευρές του σώματος φέρουν άσπρες τρίχες.

Τα ακμαία έντομα (πεταλούδες) έχουν μήκος περίπου 20 χιλιοστά, σταχτή χρωματισμό, χνουδωτό θώρακα και χαρακτηριστικές κτενοειδείς κεραίες.

Η προσβολή των πεύκων ξεκινάει τον Αύγουστο, οπότε τότε τα ακμαία έντομα(πεταλούδες) εναποθέτουν τα αυγά τους στη φυλλική επιφάνεια των πεύκων, σε ομάδες αυγών(~70 αυγά/σημείο) με συνολικό αριθμό αυγών μεγαλύτερο των τριακοσίων ανά πεταλούδα. Ακολουθεί η εκκόλαψη των αυγών μετά από 30-45 ημέρες, από όπου βγαίνουν οι προνύμφες(κάμπιες). Οι προνύμφες τρέφονται με τις πευκοβελόνες καταναλώνοντας αρκετά μεγάλη ποσότητα. Όταν μεγαλώσουν σε μέγεθος, αρχίζουν να υφαίνουν το κουκούλι για να προστατεύονται από φυσικούς εχθρούς. Ως προνύμφη η πιτυοκάμπη διέρχεται από πέντε στάδια. Στο τελευταίο στάδιο παρατηρούνται οι «ουρές» που σχηματίζονται στο έδαφος από τις κάμπιες που ακολουθούν η μια την άλλη, αναζητώντας κατάλληλο σημείο στο έδαφος, εντός του οποίου θα εισχωρήσουν κατά το στάδιο της νύμφωσης. Η νύμφωση ολοκληρώνεται κατά τον Αύγουστο, οπότε και εξέρχονται τα ακμαία έντομα(πεταλούδες)

ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ

Μετά την εκκόλαψή τους από τα αυγά οι νεαρές προνύμφες(κάμπιες) τρέφονται με τις πευκοβελόνες, καταναλώνοντας μεγάλη ποσότητα η καθεμία. Αφού προχωρήσουν στο 2ο-3ο στάδιο της προνυμφικής ηλικίας τους, σχηματίζουν τα κουκούλια στα πεύκα, έτσι ώστε να προστατεύονται από τους φυσικούς εχθρούς τους. Σε όλο αυτό το διάστημα παρατηρείται σημαντική μείωση της φυλλικής επιφάνειας των πεύκων, εάν δε η προσβολή είναι μεγάλη, δύνανται να καταναλώσουν όλες τις πευκοβελόνες και να μείνει το δέντρο «γυμνό». Εάν το πεύκο είναι μικρής ηλικίας ή/και προσβεβλημένο και από άλλες ασθένειες ή/και έντομα, τότε μπορεί να επέλθει η ολοκληρωτική ξήρανσή του. Συνήθως τα περισσότερα πεύκα δε βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση, οπότε ανακάμπτουν μετά από κάποιο διάστημα, βγάζοντας καινούργιες πευκοβελόνες, με αισθητά όμως μειωμένη φυλλική επιφάνεια για εκείνη τη χρονιά. Μετά από το 5ο στάδιο της προνυμφικής τους ηλικίας, οπότε οι κάμπιες σχηματίζουν «ουρές» στο έδαφος για να προχωρήσουν στη διαδικασία της νύμφωσης, δεν προκαλείται περαιτέρω ζημιά στα πεύκα.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Η έγκαιρη διάγνωση για την παρουσία κάμπιας στα πεύκα είναι σχετικά δύσκολη, και περιορίζεται (στα αρχικά στάδια) σε ελάχιστες μισοφαγωμένες πράσινες πευκοβελόνες πάνω στα πεύκα. Λίγο αργότερα παρατηρούνται κάποιες ακριανές πευκοβελόνες ξερές οι οποίες όμως δεν πέφτουν, αφού έχουν ξεκινήσει οι κάμπιες να υφαίνουν κουκούλια, συγκρατώντας τες έτσι πάνω στο δέντρο. Όταν τα κουκούλια γίνουν εμφανή, τότε η προσβολή βρίσκεται σε προχωρημένο επίπεδο , και έχει ήδη γίνει αρκετή ζημιά στη φυλλική επιφάνεια του πεύκου.

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ

Λόγω της ύπαρξης μιας γενιάς ανά έτος, και με κάθε στάδιο του εντόμου να υπάρχει σε συγκεκριμένη εποχή του έτους, η αντιμετώπιση είναι πολύ εύκολη και δε χρειάζεται καν να προηγηθεί η διάγνωση της προσβολής. Όσον αφορά τους τρόπους καταπολέμησης του εντόμου, επιβάλλεται η βιολογική καταπολέμησή του, καθώς τα πεύκα, τα οποία θέλουμε να προστατεύσουμε, εστιάζονται κυρίως σε κατοικημένες περιοχές, οπότε κρίνεται απαγορευτική η χρήση χημικών φυτοφαρμάκων.

Ανάμεσα στα βιολογικά σκευάσματα, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, τα πιο οικονομικά(με μεγάλη διαφορά στην τιμή σε σχέση με τα υπόλοιπα) και με πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα, είναι αυτά που περιέχουν το βακτήριο Bacillus thuringiensis (γένος&είδος). Το συγκεκριμένο δρα μετά από κατάποσή του από την κάμπια(η οποία θα πρέπει ουσιαστικά να φάει φυλλική επιφάνεια), οπότε νεκρώνεται το πεπτικό της σύστημα μέσα από τοξίνες που το βακτήριο παράγει, με αποτέλεσμα το θάνατό της κάμπιας μερικές ημέρες αργότερα. Η δράση του συγκεκριμένου βακτηρίου είναι επιλεκτική, και δεν υπάρχει κίνδυνος για τον άνθρωπο.

Πρέπει να γνωρίζουμε πως η χρήση των σκευασμάτων, που περιέχουν το βακτήριο αυτό, είναι απαραίτητο να γίνει στα αρχικά στάδια της προνυμφικής ηλικίας της κάμπιας, καθώς για να δράσει το βακτήριο θα πρέπει οι κάμπιες να φάνε μέρος της φυλλικής επιφάνειας του πεύκου. Επομένως όσο περισσότερο καθυστερήσει ο ψεκασμός, τόσο μεγαλύτερη ζημιά θα επέλθει στο πεύκο και, μέχρι να δράσει το βακτήριο, ήδη οι κάμπιες θα είναι μεγάλες και θα καταναλώνουν όλο και μεγαλύτερη ποσότητα από πευκοβελόνες. Ακόμα όμως και με τη χρήση των παραπάνω σκευασμάτων, κάποιες κάμπιες υπάρχει περίπτωση να επιβιώσουν και να σχηματίσουν κουκούλια(maximum 5-10% του αρχικού πληθυσμού). Σε αυτή την περίπτωση καλό θα είναι τα κουκούλια να απομακρυνθούν με μακριά εργαλεία και να καούν, ώστε να μην σχηματιστούν αντιαισθητικές «ουρές» από κάμπιες στο έδαφος, να αποφευχθούν αλλεργίες στον άνθρωπο αλλά και να μειωθεί ο πληθυσμός της κάμπιας και επομένως των προσβολών των πεύκων για την επόμενη χρονιά.

Τέλος, οι κορμοί των πεύκων καλύπτονται περιμετρικά με ειδική, ατοξική κόλλα προστασίας ειδικά σχεδιασμένη για την σύλληψη των προνυμφών που πρόκειται να πραγματοποιήσουν κάθοδο από τα δέντρα.

Τα βιοκτόνα σκευάσματα υγειονομικής σημασίας και τα ατοξικά σκευάσματα που χρησιμοποιούνται είναι τελευταίας γενιάς υψηλών προδιαγραφών, όλα εγκεκριμένα από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και σύμφωνα με όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ασφαλή εφαρμογή αυτών, πάντα υπό την επίβλεψη και παρουσία υπεύθυνου επιστήμονα.